Tüketici Başvuru Merkezi Onursal Başkanı Aydın Ağaoğlu koronavirüs salgını sonrası oluşan ekonomik tablo hakkında konuştu. Salgının gelir adaletsizliğindeki tabloyu iyice su yüzüne çıkardığını söyledi.
Röportaj: Yaprak AKBABA
Aydın Ağaoğlu fahiş fiyat artışları ile ilgili olarak şunları söyledi;
Küresel ölçekte tehdit oluşturan büyük bir salgın hastalık insanlığın üzerine kabus gibi çökmüşken o hastalığı oluşturan Covid-19 virüsü kadar tehlikeli bir başka virüs de faaliyete geçmiş durumda. Bu virüsle birlikte salgın karaborsacıları ve panik oluşturanlar ile mücadelede tüketicilere büyük görevler düşüyor. Bir litre kolonyayı internet üzerinden 2 bin lira fiyatla satmaya kalkacak kadar gözlerini para hırsı bürümüş kişilere karşı tüm tüketiciler el birliğiyle mücadele etmeli ve tespit ettiklerimizi haksız fiyat artışı mobil uygulamasıyla veya Alo 175 tüketici hattına bildirmeli ve gerekli yaptırımların uygulanmasına katkı sağlamalıyız.
Haksız fiyat artışı mobil uygulaması 2018 yılı Ağustos ayında kur artışıyla birlikte ortaya çıkan vurguncuların takibi ve kolay tespiti için Ticaret Bakanlığı’nın geliştirdiği ücretsiz bir mobil uygulamadır. Bu sistemi cep telefonuna indiren kişi şayet aşırı fiyat artışıyla karşılaşırsa burada o etiketin fotoğrafını çekip anında HFA adıyla adlandırılmış Haksız Fiyat Artışı şikayet bildirimi sistemi üzerinden Bakanlığına iletebilecekler.
Tüketicilerin şikayetleri netice vermiş, iki gün önce Ticaret Bakanı açıklama yaparak firmaların denetime alındığını ve bunlara cezalar uygulandığını bildirdi.
Ticaret Bakanlığı’nın ilgili açıklaması;
Bu kapsamda söz konusu idari yaptırım kararının ayrıntılarına bakıldığında
İnternet üzerinden satış yapan 76 ticari işletmeye, her bir firma hakkında 104.781 TL olmak üzere, toplam 7.963.356 TL
Fahiş fiyat uyguladığı tespit edilen 113 diğer işletmeler hakkında ise, her bir firma hakkında 10.475 TL olmak üzere, toplam 1.183.675 TL idari yaptırım uygulanmıştır.
İdari yaptırıma konu uygulamaların 111’ inin maske, 6’ sının maske ve dezenfektan, 1’ inin maske ve kolonya, 36sının dezenfektan, 26sının kolonya, 1’ inin ıslak mendil ve kolonya, 2’ sinin ıslak mendil ve 6’ sının gıda ürünleri ile ilgili olduğu
görülmektedir.
Böylece Reklam Kurulunca Mart ayında yapılan iki toplantıda haksız fiyat artışı uyguladığı tespit edilen 198 firma hakkında 10.090.060 TL idari para cezası uygulanmıştır.
“Vurgunlar sadece fiyat artırmakla kalmadı.”
Vurguncular sadece fiyat arttırmakla kalmadı. Kamu kurumlarının verdiği ilan gibi göstererek duyurular yayınlayıp tüketicilerin kişisel ve finansal bilgilerine ulaşıp dolandırıcılık yapıyorlar.
Örneğin eve ilaçlama için gelip ruhsatını Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan aldığını iddia edip dezenfektan yaptığını iddia ederek vatandaşları aldatabiliyorlar. Gıda maddelerinde de artışlar görülmeye başlandı. Bunlarla ilgili de tüketiciler ihbarı yapıp gereğinden fazla ürün stoklamasınlar. Tüketicilerin de üzerine düşen görev budur. Teklif ettikleri fahiş fiyat artışlarını da bakanlığa iletsinler. İhracatta olduğu halde yumurta fiyatları bir türlü aşağıya inmiyor. Karaborsacılar çürütmeyi göze alıyor fakat fiyatlarda indirim yapmıyorlar. Bu insanlar fahiş fiyata alışmış vicdan yoksunu kişiler diyebileceğimiz aracılar.
Bu arada düğün salonları ile rezervasyon yapmış, seyahat rezervasyonu ile anlaşmış kişisel ödemiş oldukları bedelleri yazılı olarak mutlaka geri istemeliler. Bizim tüketicimizin en büyük hatası telefonla bildirip yatırdığı ücreti talep ediyor olması. Bu çok ciddi bir ihmal. Mutlaka yazılı bir şekilde de talebi bildirmek lazım. Tabi burada, özel okullara ödenen ücretler, servis ücretleri veya yemek ücreti ödeyen veliler de okula göndermedikleri çocukları için ödedikleri veya ödemeye devam ettikleri bedellerin iadesini veya iptalini istiyorlar.
Özel öğretim kurumları yönetmeliğinin 56. maddesine göre veli öğrenciyi, eğitimin herhangi bir aşamasında okuldan aldığında o eğitim bedelinin toplam yıllık tutarının yüzde 10’u ile eğitim gördüğü sürenin ücretlerini ödeyip kalanının iadesini isteyebilir.
Cumhurbaşkanı’nın açıkladığı 100 milyarlık pakette 2 tane temel unsur ciddi anlamda eksiklik gösterdi. Birisi çiftçimiz diğeri ise tüketicimiz. Çiftçi, tarım kredi kooperatiflerinin aldığı yüksek faiz ve komisyonlardan ezilmiş durumda. Aracılar para kazanıyor, çiftçi ise ay sonunu sor getiriyor. Biz tüketiciler, giysilerimizi yenilemeden hayatımızı sürdürebiliriz fakat yemeden i çmeden yaşamımızı sürdürmemiz mümkün değil. Bunun için çiftçi desteklenmeli. Petrol fiyatları düştü fakat hala bizde akaryakıt fiyatları üst seviyelerde seyrediyor.
“Spor kulüplerinin borçlarına kadar yapılandırıldı, esnaf ve kobi yapılandırıldı fakat bir şey unutuldu: Tüketiciler”
Bir diğer eksiklik ise tüketici. Tüketici, hayatını idame ettirebilmek için hane halkı bütçesindeki deliği kredilerle borçlarla yamamıştı. Ve 2018 ağustos ayı ertesi oluşan kur patlamasıyla birlikte ortaya çıkan fiyat artışları ve iş kaybetmeleri daha da büyük bir şekilde ortaya koydu ki, bu tüketici kitlesinin borçlarından kurtulması için mutlaka kur faizi uzun vadeli bir yapılandırma gerekiyordu. Bunun yanı sıra da bir sicil affı. Kredi kartı borcu olanlara uzun vadede düşük faizle ödeme imkanı verilseydi, bu insanlar hem borçlarından kurtulur hem de kara listeden çıkabilirlerdi. Böylelikle bankalar batağa gidebilecek alacaklarını sorunsuz tahsil ederler, vergiden düşmeyecekleri için devlet vergi kaybına uğramaz. Spor kulüplerinin borçlarına kadar yapılandırıldı, esnaf ve kobi yapılandırıldı fakat bir şey unutuldu: Tüketiciler. Cumhurbaşkanı’nın açıkladığı 100 milyarlık pakette maalesef yine unutulmuştu.
Bana göre bu virüs geçenlerde İstanbul’u yoklayan depremin çürük binaları ortaya çıkarması gibi gelir dağılımındaki adaletsizliği ortaya çıkardı. Bugün bir çok ülkede de büyük servet sahiplerinin her birinin devletlerine servetlerinin bir kısmını vermeleri ve o servetten aktarılan kısmın ihtiyaç sahibi vatandaşlara sarf edilmelidir. Başka türlü devletler bunun altından kalkamazlar.
“Evde daha çok vakit geçirildiğinden hanedeki tüketim artıyor, fiyatlar aşağı çekilmeli”
Devlet, büyük ölçüde evde oturulmasını istiyor. Evde daha çok vakit geçirildiğinde hanedeki tüketim de artıyor. Bu nedenle fiyatlar aşağıya çekilmeli, internet kotaları yükseltilmeli. Ve borcundan ötürü de hiç kimsenin temel ihtiyacı olan elektrik, su, doğalgaz, haberleşme aygıtlarında kesime gidilmemeli. Aldığımız bir çok duyuma göre kesme ihtarları gönderiyorlar.
