Bir süredir Ukrayna’da savaşı takip etmek için bulunan gazeteci Murat Bay, izlenimlerini kaleme aldı. Bay’ın aktardığına göre, Rusya ordusu çekildikçe hayat geri dönüyor.
Gazeteci Murat Bay, Gazeteduvar için Ukrayna’da bir günün nasıl geçtiğini izledi. Bay’ın izlenimleri şöyle: “Batı Ukrayna’nın en büyük kenti Lviv’den kalkan tren, Kiev’e girdiğinde görevli memur kompartımanları gezerek perdelerin kapatılmasını söylüyor ve kısa bir süre sonra da trenin bütün aydınlatmaları kapatılıyor. Birkaç kompartıman ötede yol boyunca yüksek sesle konuşan askeri kamuflajlı ikisi Kanadalı, biri Alman olmak üzere üç kişi, Kiev’deki “Bölgesel Savunma için Uluslararası Lejyon” adıyla kurulan birliğe katılmak için sabırsızlanıyorlar.”
83 yaşındaki gönüllü
Bir diğer vagondaki Meksikalı gazeteci Lola ise elindeki haritayı ekip arkadaşlarına göstererek, batıdan ilerleyen Rus güçlerinin ilerleyen günlerde tren yoluna olası bir saldırısı durumunda alternatif çıkış yolları üzerinde tartışıyor. Tren, içindeki az sayıda Ukraynalıyla Pasazhyrskyi istasyonundaki peronuna yaklaşıyor ve artık gönüllüler dahil herkes gergin ve fısıltıyla konuşuyor.
İstasyon memurları ellerindeki fenerlerle vagonlardan inenlere yol gösteriyor. Herkesin güvenli bir yere ulaşması için acelesi var, çünkü sokağa çıkma yasağının başlamasının üzerinden 40 dakika geçti. Yolcuların bir kısmı geceyi istasyonda geçirerek sabahı bekleyecek. Ben ve bir meslektaşımı karşılayan Ukraynalı arkadaşlarımız, tek başına iki valiz ve üç çanta ile karanlıkta bekleyen 83 yaşındaki Valentina’yı fark edip yardım ediyorlar. Kısa boylu, zayıf bir kadın olan Valentina, ayakta durmakta zorlansa da bu yorgunluk yüzüne yansımıyor. Bazen Rusça bazen de Ukraynaca konuşurken sürekli tebessüm ediyor. Subay olan eşini Afganistan Savaşı’nda (1979-1989), oğlunu da 18 Mart’ta Lviv Havalimanı’na yapılan saldırıda kaybetmiş. Emekli bir doktor olan Valentina, Lviv’den getirdiği tıbbi malzemeleri yaralı ve hastalara ulaştıracağını söylüyor ve sonra vedalaşıp kendisini eve götürecek askerlerin yanına gidiyor. Biz de her arama noktasında tren biletlerimizi ve akreditasyon kartlarımızı gösterip neden yasak saatinde dışarda olduğumuzu yetkililere anlatıp ardından kalacağımız evin yolunu tutuyoruz.
Temel ihtiyaçlara erişim zor
Bomboş sokaklar, havlayan köpek sesleri, belirli aralıklarla aydınlanan gökyüzü ve art arda yaşanan patlamalar… Sokaklarda, telefonlarda çalan sirenler ve hemen sonrasında gökyüzünde yükselen hava savunma füzeleri… Kiev, Rusya’nın saldırılarının başladığı 24 Şubat’tan bu yana her gece aynı korkuyu yaşıyor.
Gecenin “rutini” gündüz de devam ediyor. Belki de “gündüzün şerri gecenin hayrından evladır” sözü tam da böyle bir atmosfere söylenmiştir. Sokağa çıkma yasağının sabah saat 07.00’de sona ermesiyle hayat normale dönmüyor elbette ama sokaklarda köpekleriyle dolaşan insanlar görmek gecenin gerginliğini az da olsa alıyor üzerimizden. Nüfusun büyük çoğunluğu şehri terk etmiş. Bazı marketler ve restoranlar dışında neredeyse bütün iş yerleri kapalı. Açık olan marketlerde ise temel ihtiyaçları karşılamak bile çok zor. Şehirdeki yardım çalışmalarına katılan bir gönüllü olan Sergey, insanların temel ihtiyaçlarını stokladığını ama marketlerin satılan ürünlerin yerine yenisini koyamadığını söylüyor: “Marketlerde sadece zenginlerin yedikleri lüks yiyecekler kaldı, geçen gün peynir bulamayınca normalde çok pahalı olan küflü peyniri kimse almadığı için dörtte bir fiyatına aldım.”
Rus ajanı olmadığınızı kanıtlama zorunluluğu
Şehrin neredeyse bütün sokaklarında çok sık aralıklarla beton ve demir bloklardan oluşan arama noktaları var. 20 dakika sürecek bir yolculuk için pasaportunuzu defalarca göstermek zorundasınız. Kent merkezinden biraz uzaklarda ya da ara sokaklardaki noktaların çoğunda ise Ukrayna ordusuna bağlı gönüllü birlikler bekliyor. Bazen bu noktalarda orta yaş üstü erkeklerin av tüfekleriyle beklediğini görmek de mümkün. Arama noktalarının bazılarında sadece pasaportunuzu göstermeniz yeterliyken bazen de telefonunuzdaki WhatsApp yazışmalarınızdan fotoğraf albümüne kadar birçok şeyi göstermek zorunda kalıyorsunuz. Bu noktalarda fotoğraf çekmemiz, kazılan mevzilerin konumlarını gösterebileceği gerekçesiyle engelleniyor.
Kiev’de son iki ayda yaşanan sabotaj girişimlerinden sonra sokaklarda elinde silah olan herkese “Rus ajanı” olmadığınızı kanıtlamak zorundasınız. Evraklarınız eksiksizse genellikle sorun yaşamadan yolunuza devam edebilirsiniz. Bazen de Türkiye pasaportunu gösterdikten sonra sadece “Bayraktar” kelimesini anladığım bir konuşmanın ardından kolayca geçiyoruz. Elbette ki, yolculuk yapmanızı zorlaştıran tek şey arama noktaları değil. Toplu taşıma araçları neredeyse çalışmıyor ve birkaç firma dışında araç kiralamak da mümkün değil. Bir de akaryakıt sıkıntısı var. Bazen açık akaryakıt istasyonu bulabilmek için uzun mesafeler gitmeniz gerekiyor ve bulduğunuz istasyonda eğer uzun bir araç kuyruğuna denk gelmediyseniz en fazla 20 litre yakıt alıp yolunuza devam edebilirsiniz.
Ukraynalı fotoğrafçının cansız bedeni
Rusya ve Ukrayna heyetlerinin 29 Mart tarihinde İstanbul’da yaptığı görüşme sonrasında Rus güçleri Kiev’in kuzeybatısında bulunan İrpin bölgesinden, geride onlarca imha edilmiş askeri araç bırakarak çekiliyor. İrpin’in kuzeyindeki Bucha’dan ise sokaklarda infaz edilmiş insanların görüntüleri gelirken Kiev Valisi, bölgede 5 Nisan’a kadar sürekli sokağa çıkma yasağı uygulanacağını duyurdu. Bu bölgede bugüne kadar en az beş gazeteci de yaşamını yitirdi ve en son 2 Nisan’da, 13 Mart’tan beri kayıp olan Ukraynalı fotoğrafçı Maksim Levin’in cansız bedeni bulundu. Levin’in şu sözleri ise sosyal medyada meslektaşları tarafından paylaşıldı: “Her Ukraynalı fotoğrafçı savaşı durduracak bir fotoğraf çekmeyi hayal eder.”
